ICO, İngilizce “Initial Coin Offering” teriminin kısaltmasıdır ve kriptopara arzı anlamına gelmektedir. Projelere fon toplamak amacıyla, yeni üretilen bir jeton ya da kripto varlığın, Bitcoin, Ethereum gibi popüler kriptoparalar karşılığında satışa sunulması sürecini tanımlamaktadır. Satın alınan jeton ya da kripto varlıklar, projenin sunduğu ürün ve servisler için erişim, avantajlı kullanım ya da kar ortaklığı gibi farklı amaçlarla kullanılabilmektedir.
Kriptopara arzı, “Halka Arz” (Initial Public Offering – IPO) teriminden türetilmiş olsa da süreç hem halka arz hem de kitlesel fonlama sürecine benzemektedir. Satışa sunulan jeton ya da kripto varlıklar, Türk Lirası, Dolar, Euro gibi itibari paralar yerine Bitcoin, Ethereum gibi popüler kriptoparalar karşılığında alınabilmektedir. Ancak, halka arzdan farklı olarak satın alınan jeton ya da kripto varlıklar sahibine, projeyi yöneten şirkete ortak olmak gibi yasal haklar vermemektedir. Ayrıca, üretilen jetonlar bu jetonları listeleyen kriptopara alım satım platformlarında alınıp satılabilmektedir.
ICO Şartları Nasıl Belirlenir?
Projeye fon toplamak amacıyla, üretilen kriptoparalar satışa çıkartılır ancak projeye yatırım yapacak kişi ya da kurumlar projenin tüm detaylarını bilmek isteyecektir. Bu nedenle bir ICO’nun belki de kilit dokümanlarından biri Whitepaper olarak adlandırılan, projenin çözdüğü problemleri, sunduğu çözümleri, sağladığı avantajları ve teknik detaylarını paylaştığı doküman proje ekibi tarafından herkesin kolayca ulaşabileceği şekilde (projenin web sitesi, sosyal medya hesapları, forumlar vs. platformlarda) yayınlanır. Toplanan kriptopara fonunun nasıl paylaştırılacağı (proje ekibinin payı, proje geliştirme payı, reklam pazarlama payı, iş ortakları payı vb.) fon toplama süreci başlamadan önce proje ekibi tarafından yayınlanan teknik dokümanda (whitepaper) açıklanmaktadır.
Katılmak isteyenlerin ICO’ya nasıl dahil olabileceği, üretilen kriptopara varlıklarının hangi kriptoparalar karşılığında satılacağı (genelde Bitcoin veya Ethereum), toplanması hedeflenen en az ve en üst fon miktarı, ICO’nun ne kadar süreceği, ödenen kriptoparalar karşılığında, ICO için üretilen kripto varlıkların ne zaman ve nasıl teslim edileceği gibi önemli bilgileri proje ekibi belirler.
Bazı ICO’lar, kullanıcı başına miktar sınırlaması, kimlik doğrulama zorunluluğu (KYC) gibi şartlar koyabilir. Satın alma ve fon toplama işlemi birkaç saat ile sınırlı olabileceği gibi daha uzun süreleri kapsayacak şekilde de belirlenebilmektedir. Proje ekipleri, toplanan fonlar karşılığında kripto varlıkları hemen ödeyebileceği gibi (örneğin Ethereum tabanlı ERC20 jetonları), bazı projelerde, o projeye ait blokzincirinin yayına girmesi beklenebilir (örneğin Tezos).
Her ICO Yeni Bir Blokzinciri Ortaya Çıkarır mı?
Proje ekipleri, ICO’da Bitcoin, Ethereum veya proje ekibinin kabul ettiği diğer kriptoparalar karşılığında, Ethereum, NEO, Waves, EOS ve benzeri bir blokzinciri üzerinde akıllı kontrat ile üretilmiş jeton (token) veya varlık (asset) ya da kendi blokzinciri üzerinde çalışan bir kriptopara sunmaktadır.
Topluluk tarafından benimsenmiş blokzincirleri üzerinde üretilen kripto varlıklar, proje ekiplerine, yeni bir blokzinciri üretmek, zinciri yönetmek ve yaygınlaştırmak için emek ve zaman harcamak yerine projeyi geliştirmeye odaklanma imkanı vermektedir. Ancak bu durumda, projeye ait kriptopara, üretildiği platformun kapasitesi ile sınırlandırılmış olur. Örneğin Ethereum blokzincirinde üretilen ERC20 akıllı kontratlarının transfer süreleri, Ethereum ağının transfer sürecine bağlıdır ve işlem ücretleri ETH ile ödenir.
Bitcoin, Ethereum veya diğer kriptoparalar karşılığında satın alınan bu jeton veya kripto varlıklar, üretildiği blokzincirine ait cüzdanlarda ya da kendi blokzincirine ait cüzdanlarda saklanabilir. Ödenen kriptoparalar karşılığında katılımcılara dağıtılan jetonlar, kullanıcılar arasında veya destekleyen kriptopara alım satım platformlarında alınıp satılabilmektedir.
ICO ve IEO Arasındaki Farklar Nelerdir?
- ICO token düzenleyicilerinin web sitesi görevini görürken, IEO bir borsa platformudur.
- ICO farklı projeler arasında değişkenlik gösterebilir. IEO borsa kullanıcılarını AML(Risk Yönetimi) ve KYC(müşteri Tanıma)’ye göre yönlendirir.
- Kişisel satış ICO’da projedeki geliştiriciler tarafından sağlanırken, IEO’da ise bu işlemler sadece kripto para borsaları üzerinden sağlanabilir.
- ICO şirketlere pazar ihtiyacını karşılamak için yüksek projeler üzerinden kullanıcıların dikkatini çekerek para toplamak zorundadır. IEO ise bunu sadece borsa siteleri üzerinden direk kazanç elde edebilir.
- Kişisel satış sonrası token listeme işlemi için ICO borsaya kendi ulaşmalıdır; IEO’ya ise listelendiği her borsa sitesinden ulaşılabilir.